MALIGNO

 

MALIGNO

 

Kadtong bata pako, didtoa ko nagpuyo sa akong lola, siya si Josefina B. Espelita. Ang balay sa akong lola adunay duha ka kwarto sa taas, ug sa silong sala lang ug kusina. Ang akong lola lang ang nagpuyo sa maong balay nga napalibutan ug dagkong kahoy sama sa puno-an sa santol, kaymito, atipo ug uban pa. Aduna usab mga punuan sa kawayan ug tambuwang duol sa iyahang balay likod ug atubangan. Napuno pud ug bulak sa palibot adunay dagkong punuan sa sanfrancisco na bulak nga maoy nagsilbing kural sa iyang balay palibot kay dagko ug taas na ang mga punuan. Ang iyahang balay nahimutang sa Brgy. Tagboa Lupon Davao Oriental.

Kaniadto wala pay kuryente sa maong lugar ug gasira lang ang gamit, usahay pagmahutdan me ug gas ang buhaton sa akong lola kay maghimo ug lana sa lubi ug maoy himuong suga kay musiga man kini. Midyo layo pud sa baryo ug tindahan, wala pud mga silingan sa duol kay dako man ug area sa yuta ug bukid ang akong lola ug si lola lang pud ang nagpuyo sa iyahang balay kay ang iyahang mga anak aduna naman pud mga sariling pamilya kay mga minyo naman, aduna siyay anak na ulitawo pero naa man sa baryo nagpuyo ug ang uban naglangyaw pero pila na katuig ang nanglabay wala na nakauli ug walay kontak kay wala pud nauso sa una ang cellphone.

Pag-abot ug alasayes 6pm, ngit-ngit na ang maong lugar ug midyo hadlok dyud kay magtingog na ang mga dagko na langgam na gitawag ug manghak, ngiw-ngiw ug mo batog kini sa punoan sa kahoy, aduna usab tingog sa insekto sama sa gangis. Ako kay bata pa lage anang panahuna lisod kaayo para sa akoa kay puro kahadlok nalang ang naa sa akong huna-huna, naa lang ko sulod sa balay ug akong dalunggan nagpaminaw sa palibot. Basta mutingog na gani ang manghak muhilom dyud ko dili ko mag-estorya kay kuno ang manghak mangdagit daw ug bata lugiton daw ang mata maoy estorya na akong nadunggan sa akung mama ug papa kaniadto.

Usa ka adlaw kami lang duha ang nahabilin sa akong lola kay si mama tua sa Manila uban akong igsoon ug si papa tua sa pikas baryo sa mama niya. Isa kagabii matulog nami sa akong lola, didtoa ko natulog pud sa iyahang kwarto, siya sa katre ako nagbanig ubos pud sa iyahang katre pareho pud me naka muskit (mosquito net) naa ko sa kilid sa debisyon sa isa ka kwarto pero sa ubos sa debisyon abre (open) siya kay wala nahuman bali ang dibesyon na plywood gikan sa taas kutob lang sa batiis wala pud pultahan ang kwarto ug ngit-ngit kaayo kay walay suga ug ang bintana ani puro lang kahoy na ge babag murag rihas-rihas ug ge tabunan lang ug habol kada gabii.

Tunga-tunga sa gabii alas-dose nakamata ko ug kalit, maoy pag-abre sa akung mga mata nakita nako adunay mata nga siga ug pula kaayo tungod kay ngit-ngit ang isa ka kwarto walay suga ang iyahang mata lang ang akong nakita na naghinay-hinay ug duol sa akoa. Tungod sa akong kahadlok ni shagit ko ug nihilak gesampit nako akong lola, pero si lola dugay kaayo nakadungog sa akoa, ug nag-anam na ug kaduol ang maong mga mata ning tyabaw ko ug hilak hangtod sa nakamata akong lola ug dali-dali milayat sa iyahang katre ,ge dali ko niya ug duol ug gepangutana kung naunsa ko.

Gepalingkod ko ni lola ug gegakos ko niya gepangutana ko kung naunsa ko, mao tong ni ingon ko sa ka lola nga adunay wak-wak o maligno siga kaayo ang mata akong ge tudlo mao tong gepatindog ko sa akong lola labas sa moskit ug ni lili me sa pikas kwarto ug ana siya asa mandihaa? akong ge tudlo ang mata nga siga ni ingon ko sa akong lola tuara oh, pero walay nakita si lola bisan unsaon nako ug tudlo, ni ingon si lola wala man. Mao tong sa kahadlok nako ni talikod ko ug nigakos sa akong lola. Pagbalik nako ug tan-aw nawala na ang mga mata na siga kaayo, mao tong gepalingkod ko niya sa hagdanan kay iyaha kuno kong kuhaan ug tubig para painumon ko.

Pagbalik namo ug tulog didtoa nako gepatulog sa katre sa akong lola gepatapad ko niya, nakatulog na ang si lola pero ako wala ko nakatulog kay akong nakita sa ibabaw sa moskit sa akong lola ang mga anino na daghan kaayo nagka lain-lain lang adunay mga hayop, adunay tao na nagbalik-balik ug inom sa iyahang tubig sulod ug labas sa maong balay ug uban pang ginahimo niya. Wala nako nakatingog tungod kay akong lola nahinanok naman ug katulog, nagsige nalang ko ug tan-aw sa mga anino ug naghilom nalang, ug ang akong huna-huna na mabuntag na unta, kadugay pud mabuntag ug nagpaminaw ko sa tugaok sa manok sa lagyong dapit.

Kadugayan ni takilid nako ug nagpaminaw sa mga tugaok sa manok na akong nadungog sa layo mentras naghunahuna na mabuntag na unta, ge abot ko ug duka ug nakatulog ko ug balik pagmata nako pwerte nakong lipaya kay buntag na ug mahinumduman dyud to pirme sa akong lola na pwerte daw nako shagit pero wala dyud mutoo akong lola ato pero gina estorya pud sa akong lola kung mahinumduman niya tong panghitaboa ug nagkatawa kay wala dyud daw siya nakita sa akong ge tudlo na wak-wak o maligno bisan pila na katuig ang naglabay. hangtod karon mahinumduman gehapon nako tong panahuna ug dili dyud nako makalimtan ang maong panghitabo, gina estorya pud nako sa akong mga kaila. Naglibog ko kay mata lang akong nakita kay ngit-ngit man unsa kaha to wakwak o maligno.

Ang Kwento ni Maria Cacao

Noong unang panahon, sa bansang Indonesia may isang diwata at ang pangalan niya ay Maria. Si Maria ay isang magandang dalagang negosyante at nag mamay-ari ng pabrika ng tsokolate at mayroon rin siyang barko. Isa sa mga pangunahing sangkap ng kanyang tsokolate ay ang tableya, ang tableya ay mula sa boto ng cacao na siyang niluluto, binayo at giniling. Isang araw ay naubosan si Maria ng tableya, kahit saan man siya maghanap ng sangkap sa kanilang lugar ay wala ito. Narinig niya na sa bansang Pilipinas ay ang pangunahing produkto doon ay bukod sa niyog ay ang cacao, kaya napagpasyahan niya na pupunta sa pilipinas. Dumating si Maria sa Pilippinas ngunit sa nakikita ng mga tao ay matanda ito. Sa kabila ng lahat, ay walang ka malay-malay ang mga tao na si Maria ay isa palang diwata. Nagpapakilala ang matanda sa mga tao. Ako pala si Maria na nang gagaling sa bansang Indonesia nandito po ako upang maghanap at bumili ng cacao, matanong ko lang kung saan mayroong nagbebenta dito ng cacao? sagot ng karamihan ay makakabili  ka lamang ng cacao sa bundok ng Tagugpo at Kamaroyan tiyak maraming nag bebenta ng cacao doon at pagkatapos noon ay biglang naglaho ang matanda. Kinagabihan ay umuulan at lumaki ang ilog ng Sumlog. Malapit sa ilog ay may mga nakatira doon,  nagtataka sila kung bakit ganoon kadali lumaki at bumaha ang ilog samantalang napakahina lamang ng ulan. Ilang oras at minuto ang nakaraan ay nagsipag tanaw sa bentana ang mga tao na nakatira malapit sa ilog dahil na dinig nila ang bosena ng barko, nang pagtingin nila sa ilog ay napakaliwanag nito at nakikita nila ang napakalaking barko na sumosulong sa tubig papunta sa bundok. Nakikita rin nila ang magandang babae sakay sa barko, nanginginig sila at namumutla sa takot sa kanilang na saksihan. Kinaumagahan ay malaking pagtataka ng karamihan ng nakita nilang putol na ang tulay ng sumlog. Ang usap-usapan ay dumaan ang barko ni Maria kagabi papunta sa bundok upang bumili ng cacao. kaya si Maria ay pinangalanang "Maria Cacao".